Síníonn Iarnród Éireann conradh don flít is mó agus is inbhuanaithe i stair iompair phoiblí na hÉireann

Deimhníodh an t-ord flít is mó agus is inbhuanaithe riamh do líonra iompair phoiblí na hÉireann inniu nuair a bhronn Iarnród Éireann (IÉ) conradh ar Alstom do suas le 750 carráiste iarnróid nua sna deich mbliana atá romhainn.

Chuaigh an tAire Iompair Eamon Ryan T.D., POF/Cathaoirleach Domhanda Alstom Henri Poupart-Lafarge agus Príomhfheidhmeannach an Údaráis Náisiúnta Iompair Anne Graham, i gcomhar le Príomhfheidhmeannach Iarnród Éireann, Jim Meade, ag Oibreacha Inse Chór Iarnród Éireann chun an conradh a shíniú go foirmiúil.  Tá ordú tosaigh déanta do 95 charráiste faoi thiomáint leictreach – comhdhéanta de 19 sraith traenach cúig charráiste – atá socraithe le seachadadh ó lár na bliana 2024, ag dul isteach sa tseirbhís in 2025, agus áireofar ann roinnt carráistí faoi thiomáint ceallraí, a sheachadfaidh níos mó toilleadh do chomaitéirí roimh leictriú na línte ar a n-oibreoidh siad.

Arna mhaoiniú faoin bPlean Forbartha Náisiúnta 2021 go 2030 ag an Údarás Náisiúnta Iompair, tá an t-ordú don Flít DART+ mar chuid den Chlár DART+, infheistíocht a dhéanfaidh níos mó ná dúbailt an acmhainn comaitéireachta agus a mhéadóidh faoi thrí leictriú líonra iarnróid Mhórcheantar Bhaile Átha Cliath.  Éascóidh DART+ soghluaisteacht agus forbairt inbhuanaithe chun feabhas a chur ar cháilíocht na beatha inár bpríomhchathair agus sna contaetha máguaird.

Flít DART+  

Tá creat-chomhaontú tugtha i gcrích ag IÉ, arna thacú ag an NTA, agus Alstom lena gceadaítear suas le 750 carráiste nua DART a ordú thar thréimhse 10 mbliana.

Tá Alstom ar cheann de na soláthraithe traenacha is mó ar domhan, agus tá aithne mhaith ag úsáideoirí iompair na hÉireann air mar sholáthraí loingeas tram LUAS, agus ar fud an domhain mar mhonaróir traenacha ardluais TGV.  Déanfaidh Alstom an flít nua DART+ a sheachadadh mar réiteach iompair bruachbhailte atá tíosach ar fhuinneamh óna theaghlach cruthaithe de thraenacha X’Trapolis, agus breis is 2,000 acu sin i mbun seirbhíse cheana féin i níos mó ná 10 dtír, ach le mionchoigeartuithe saindeartha chun freastal ar riachtanais DART+ agus rian tomhsaire sonrach na hÉireann.

Tá ordú tosaigh do 95 carráiste, comhdhéanta de shé shraith de thraenacha leictreacha traidisiúnta cúig ghluaisteán agus trí shraith déag de thraenacha ceallraí-leictreacha cúig carráiste curtha isteach.

Tá faomhadh tugtha ag Rialtas na hÉireann do €318milliún (CBL san áireamh) don ordú tosaigh le haghaidh Flít DART, agus áirítear leis seo costais deartha aonuaire shubstaintiúla (1).

Níl an costas deartha seo infheidhme maidir le horduithe i ndiaidh seo do thraenacha breise faoin gcreat-chomhaontú 750-iompar, agus ciallóidh sé go mbeidh costais chomh beag le 50% den ordú tosaigh ar aon orduithe sa todhchaí.

Tá sé i gceist orduithe ina dhiaidh sin a chur ar aon dul le seachadadh Chlár DART+, agus ar aon dul leis na ceanglais maidir le hathsholáthar ar an mbun flít DART (ag dáta ó 1984) níos déanaí sa deich mbliana.

Seo a leanas sonraí an ordaithe tosaigh don bhflít DRT+ le 95-charáiste ann:

• Comhdhéanta de thacair traenach 5-charr (comhionann ar fhad leis na tacair traenach 4-charráiste sa Flít DART reatha) a sholáthraíonn ardacmhainneacht le pasáistí leathana idir carráistí.  Ligfidh sé seo do chustaiméirí dul i gcúrsaíocht go saor ar feadh fad iomlán na dtraenacha 5-charráiste, ag cruthú timpeallacht níos oscailte agus níos fairsinge agus ag feabhsú slándála.  Beidh traein 10-gcaráiste, comhdhéanta de dhá thacar traenach 5-charáiste ceangailte, ar an méid traenach is faide a bheidh inoibrithe ag an bhflít nua ar bhonneagar reatha, agus beidh toilleadh ann do 1,100 custaiméir ar a laghad.
• Tabhair tosaíocht do rochtain neamhspleách, le gach ceann de na tairseacha dorais ar airde íseal feistithe le céim in-aistarraingthe uathoibríoch agus ag tairiscint an acmhainneacht do rochtain leibhéal gan chúnamh ó ardáin oiriúnacha, ailínithe le feabhsuithe ardán.
• Cuir san áireamh áiseanna feabhsaithe do theaghlaigh agus do rothaithe, le limistéir tiomnaithe stórála do theaghlaigh agus do rothair, agus áiseanna luchtaithe do gach rud ó fhóin phóca go rothair leictreacha agus scútair leictreacha.
• Faisnéis chlaochlaithe do chustaiméirí a sholáthar ar bord, le taispeántais mhóra ardtaifigh ar bord a bhfuil an cumas acu nuashonruithe fíor-ama a sholáthar, lena n-áirítear faisnéis ó chórais iompair phoiblí eile sa líonra Iompar d’Éirinn, agus gnéithe eile atá deartha le haghaidh riachtanais custaiméirí le lagú céadfach.
• A bheith deartha le haghaidh ídiú fuinnimh laghdaithe, rud a fheabhsaíonn tuilleadh buntáiste an iarnróid maidir le soghluaisteacht inbhuanaithe d’iompar ar talamh
• A bheith feistithe le córas TCI ardleibhéil le ceamaraí i ngach carráiste, chun sábháilteacht agus slándáil a fheabhsú do chustaiméirí agus d'fhostaithe
• A bheith deartha chun ionchais na gcustaiméirí a chomhlíonadh agus chun dearadh eirgeanamaíochta a sheachadadh do thiománaithe – tá taighde le grúpaí custaiméirí agus tiománaithe ar siúl cheana féin chun a chinntiú go bhfuil riachtanais gach duine lárnach sa dearadh
• Oibriú gan sreang a sheachadadh trí theicneolaíocht ceallraí-leictreacha a ionchorprú, ag cur ar chumas seirbhísí nua agus acmhainn nua a sholáthar i Mórcheantar Bhaile Átha Cliath roimh an leictriú.  Déanfar fuinneamh atá stóráilte sa chóras ceallraí a athlánú trí stáisiúin luchtaithe tapa ag láithreacha ceann scríbe roghnaithe agus trí fhuinneamh coscánaithe a aisghabháil agus na traenacha nua ceallraí-leictreacha ag gluaiseacht.  Cuirfidh sé seo ar chumas, mar shampla, an flít nua ceallraí-leictreacha chun seirbhísí fillte ó Bhaile Átha Cliath go Droichead Átha a sheachadadh, le luchtú tapa ag Stáisiún Dhroichead Átha.
• Rachaidh an t-ordú tosaigh 95-charáiste chun tairbhe do roinnt bealaí:
  • Imscarfar carráistí ceallraí-leictreacha nua ar sheirbhísí Comaitéireachta ó Dhroichead Átha go Tuaisceart Bhaile Átha Cliath
  • Déanfar carráistí leictreacha nua a úsáid ar sheirbhísí DART Mhullach Íde/Bhinn Éadair go Bré/na Clocha Liath atá ann cheana féin, chun an acmhainn a uasmhéadú.
  • Saorfaidh tabhairt isteach an flít nua na carráistí atá ann cheana féin freisin chun an acmhainn ar sheirbhísí eile Comaitéireachta agus Intercity a mhéadú
• Chomh maith leis an bhflít, cuirfidh Alstom raon tacaíochtaí ar fáil, lena n-áirítear comhaontú Tacaíochta Teicniúla agus Soláthair Spártha don chéad 15 bliana d’oibríocht an chabhlaigh, agus trí ionsamhlóir traenach a sholáthar chun tacú le hoiliúint tiománaithe.
• (1) Luachan Alstom €270 milliún (gan CBL agus Bainistíocht Tionscadail san áireamh)

Líonra iompair inbhuanaithe a thógáil

Ceadaíonn an comhaontú foriomlán uaillmhianach do suas le 750 carráiste do leathnú foriomlán pleanáilte flít, cinntíonn sé go bhfuil creat i bhfeidhm chun níos mó carráistí a ordú de réir mar a mhéadaíonn éileamh - lena n-áirítear ceanglais lasmuigh den Phlean Forbartha Náisiúnta reatha - agus cuireann sé ar chumas athsholáthar an flít DART bunaidh (flít 76-charráiste i mbun seirbhíse ó 1984).

Chomh maith leis na méaduithe acmhainne a dhéanfar a sheachadadh tríd an gClár DART+ agus an Flít nua DART+ i Mórcheantar Bhaile Átha Cliath, rachaidh carráistí Intercity atá in úsáid faoi láthair ar sheirbhísí Comaitéireachta i bhfeidhm ar theacht na dtraenacha nua faoi chumhacht leictreach chun seirbhísí iarnróid eile a fheabhsú agus a neartú.

Nuashonrú Cláir DART+

Is clár bunathraithe é DART+ a chinnteoidh go mbeidh taisteal traenach ag croílár líonra iompair inbhuanaithe na hÉireann. Maoinithe faoin bPlean Forbartha Náisiúnta ag an Údarás Náisiúnta Iompair, is infheistíocht é DART+ a dhúblóidh acmhainn agus faoi thrí leictriú líonra Mhórcheantar Bhaile Átha Cliath, ag éascú soghluaisteacht agus forbairt inbhuanaithe chun cur le caighdeán na beatha inár bpríomhchathair agus sna contaetha máguaird. Soláthróidh an clár foriomlán leictriú línte ar DART+ an Iarthair go Maigh Nuad/Ollpháirc M3, ar DART+ an Iardheiscirt go Collchoill agus ar DART+ Cósta Thuaidh go Droichead Átha. Feicfidh DART+ an Chósta Theas príomhoibreacha bonneagair chomh fada leis na Clocha Liatha chun ligean do níos mó traenacha oibriú.

DART+ Programme Status update

Ag labhairt ag ócáid an lae inniu, dúirt an tAire Iompair, Eamon Ryan T.D: “Tá an DART ar cheann d’éachtaí móra ár gcóras iompair, agus táimid ag bogadh isteach i gcéim nua spreagúil le Dart+, a dhéanfaidh acmhainn a dhúbailt agus fad an líonra faoi thrí. Mar thoradh ar an bhflít nua seo beidh acmhainn méadaithe do phaisinéirí chomh maith le hinrochtaineacht, áiseanna agus compord feabhsaithe. Úsáidfear na traenacha leictreacha ceallraí atá san áireamh sa chonradh seo ar an Líne Thuaidh sula mbeidh leictriú na líne críochnaithe.  Saorfaidh sé seo na haonaid díosail le hath-imscaradh in áiteanna eile, rud a chuirfidh le hacmhainn tuilleadh.

Tá sé ríthábhachtach iompar poiblí a mhéadú agus a fheabhsú chun ár spriocanna aeráide a bhaint amach. Tá a fhios againn ó thaithí má chuirimid iompar poiblí ar ardchaighdeán ar fáil go mbainfidh daoine úsáid as, agus táim ag tnúth le dul chun cinn an tionscadail a fheiceáil sna blianta amach romhainn.”

Dúirt Príomhfheidhmeannach Iarnród Éireann, Jim Meade: “ní féidir áibhéil a dhéanamh ar thábhacht an ordaithe seo agus an chreat-chomhaontaithe – mar aon le ceadú an Rialtais an tseachtain seo caite ó Chás Gnó DART+ - do thodhchaí an iompair iarnróid in Éirinn agus ár líonra iompair inbhuanaithe níos leithne. Beidh an comhaontú creata seo le Alstom, agus an infheistíocht bhonneagair ghaolmhar faoi DART+, lárnach d’athrú bunathraithe dár seirbhísí agus dár gcustaiméirí, agus cabhróidh sé linn in Iarnród Éireann ár n-uaillmhian a bhaint amach mar chnámh droma líonra iompair inbhuanaithe na hÉireann. Táimid ar bís oibriú leis an NTA agus Alstom chun seirbhísí méadaithe a sholáthar i Mórcheantar Bhaile Átha Cliath, áiseanna feabhsaithe dár gcustaiméirí, agus timpeallacht níos glaine dár dtír.”

Dúirt Príomhfheidhmeannach NTA – Anne Graham: “Is léiriú soiléir é síniú an chonartha seo inniu ar an dul chun cinn dáiríre atá á dhéanamh maidir le seirbhís iompair phoiblí a fhorbairt a fhreastalóidh agus a sháróidh riachtanais iompair na ndaoine sa réigiún seo sna blianta agus sna deich blianta amach romhainn.

Níl aon amhras orm ach go mbeidh an DART+ mar chlár tionscadal ina chlaochlú don réigiún ar fad, agus tá obair ag dul ar aghaidh go maith cheana féin chun na scéimeanna bonneagair a chur chun cinn.  Ach níor cheart go n-iarrfaí ar phobail fad na línte mar seo fanacht níos faide ná mar is gá, agus trí thosaíocht a thabhairt do sholáthar an flít seo, beifear in ann seirbhísí leathnaithe DART a sholáthar, fiú sula gcríochnófar an infheistíocht bonneagair riachtanach.

I nDréacht-Straitéis Iompair GDA 2022-2042 athbhreithnithe an NTA a d’fhoilsíomar an mhí seo caite, d’fhógair muid go mbeidh flít iarnróid bus agus comaitéireachta PSO i gCeantar Cathrach Bhaile Átha Cliath 100% leictreach agus saor ó astaíochtaí faoi 2035. Is céim shuntasach i dtreo an chuspóra sin é fógra an lae inniu.”

Dúirt Henri Poupart-Lafarge, Príomhfheidhmeannach Domhanda/Cathaoirleach Alstom: “Tá áthas ar Alstom a bheith roghnaithe chun an flít nua DART+ a sheachadadh. Is margadh an-tábhachtach dúinne í Éire, agus is céim mhór chun cinn é an flít nua X’trapolis leictrigh agus ceallraí-leictreacha chun iarnród a dhéanamh níos inbhuanaithe agus eispéireas na bpaisinéirí i Mórcheantar Bhaile Átha Cliath agus níos faide i gcéin a athrú ag an am céanna. Treisíonn an t-ordú seo seasamh Alstom mar an nuálaí agus an soláthraí is mó ar domhan maidir le teicneolaíochtaí um shoghluaisteacht ghlais.”